POCZĄTKI CERAMIKI RAKU
Ceramika raku powstała w XVI wieku w Japonii. Pierwotnie służyła do ceremonii herbaty. Tak zazwyczaj zaczyna się opis. Centrum japońskiego raku było Kioto. Nazwa pochodzi od pałacu Jurakudai, który wybudował tam Hideyoshi Toyotomi, najbardziej wpływowy dowódca i polityk ówczesnej Japonii. Był on mecenasem mistrza ceremonii herbaty – Sen no Rikyu, nadał też rodzinie ceramików pieczęć i nazwisko RAKU.
Dziś w Kioto znajduje się muzeum, do którego na pewno warto zajrzeć.
Jest tam również studio rodzinne a aktualny spadkobierca tradycji to Raku Kichizaemon XV. Formalnie dynastię zapoczątkował syn (lub, jak podają inne źródła – brat) mistrza Chojiro, który pochodził z Korei a według innych źródeł, z Chin. Początków techniki można poszukiwać w szesnastowiecznej Korei, a wykonanie koreańskich naczyń do picia z tego okresu mogłoby potwierdzać ten rodowód. Kolebką owej ceramiki mogą być również Chiny z epoki dynastii Ming, tym bardziej, że właśnie stamtąd zawitał do Japonii buddyzm zen (w Chinach znany pod nazwą chan, wymawiamy czan), jak i sama herbata oraz sposoby jej celebrowania.
Osobom zainteresowanym głębszą wiedzą o związkach ceramiki, herbaty i medytacji polecam książkę Aleksandry Görlich „Ichigo ichie. Wchodząc na drogę herbaty” Wydaną przez Bibliotekę Muzeum manggha.
W języku japońskim „raku” znaczy radość. Raku to także idea „wabi-sabi” – prostota i piękno, które nie jest idealnie doskonałe. Naczynia używane do ceremonii herbaty kształtowane były ręcznie z użyciem lokalnej mieszanki glin i materiałów schudzających (więcej o technice którą stosuję przeczytasz tutaj), czyli piasku, lub tłucznia kwarcowego. Obecnie są to masy zawierające od 20 do 50% szamotu. Specyfiką tej techniki jest wypał w „żywym” ogniu. Pierwotnie opałem było drewno, lub węgiel drzewny, obecnie jest to gaz ziemny, lub elektryczność. Rozpalone do czerwoności naczynia wyciąga się z ognia specjalnymi szczypcami. W tradycyjnym raku ślady, które szczypce mogą zostawić na powierzchni szkliw są cenione, jako element techniki. Szkliwa te mogą zawierać domieszki tlenków metali. Temperatura wypału to w przybliżeniu 850 – 1200 stopni C. Różne temperatury stosuje się do wstępnego wypału na biskwit, wypału ze szkliwem, bądź kolejnych wypałów. Więcej o technice i estetyce znajdziesz tutaj
WSPÓŁCZESNOŚĆ. AMERYKAŃSKA CERAMIKA RAKU
Po II wojnie światowej raku stało się bardzo popularne w Stanach Zjednoczonych, gdzie powstało wiele odmian techniki. Mówi się nawet o „amerykańskim raku” i właśnie ta technika uprawiana jest teraz na całym świecie. Japończycy bardzo cenią własną tradycję i nie przyznają twórcom zachodnim prawa do używania nazwy „raku”, trzeba jednak pamiętać, że technika raku ma swój wcześniejszy rodowód, z którym nie łączy się nazwa, lecz wspólna jest technologia.